Αφορμή για την σύνταξη του παρόντος τόμου υπήρξε η εκ μέρους μου συγγραφή των βίων όλων των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών, μετά την λεπτομερή απογραφή όλων των ευρισκόμενων αυτοτελών έργων και των αποσπασμάτων τους όπως αυτά καταγράφονται στις εκδόσεις των αρχαίων μαθηματικών έργων της συλλογής βιβλίων μου.
Τα μαθηματικά είναι ένα ιδιόρρυθμο γνωστικό πεδίο στην εξέλιξη του οποίου δεν πιστοποιούνται προφανείς συσχετισμοί με το παρελθόν, ούτε αυτονόητες ερμηνείες των ανακαλύψεων, των τομών και των ανατροπών που καταγράφονται στην ιστορία του. Γι’ αυτό επέλεξα να συγκεντρώσω όλο το σχετικό υλικό που θα επιτρέψει στον αναγνώστη να αποκτήσει όσο το δυνατόν σαφέστερη εικόνα του αντικειμένου και να διαμορφώσει, αν θέλει, τις δικές του κρίσεις επί των ποικίλων θεμάτων που εγείρει η ενασχόληση με το αντικείμενο. Μερικά από τα ζητήματα που εγείρονται είναι τα εξής:
• Πώς και γιατί αναπτύχθηκαν τα ελληνικά μαθηματικά;
• Σε τι διέφεραν ανάλογες προσπάθειες από τους άλλους πολιτισμούς;
• Τι ρόλο έπαιξαν στη διαμόρφωση αυτού που επικράτησε να λέγεται «ελληνικό θαύμα»;
• Γιατί εξέλιπε η πρωτότυπη μαθηματική σκέψη στην Μεσόγειο μετά την επικράτηση της Ρώμης και κυρίως μετά την κατάρρευσή της;
• Πώς και γιατί διασώθηκαν τα έργα των Ελλήνων μαθηματικών από τις μοναστικές κοινότητες του Βυζαντίου;
• Πώς τα ανακάλυψαν εκ νέου οι λόγιοι του ύστερου Μεσαίωνα και της Αναγέννησης;
• Πώς επηρέασαν και διαμόρφωσαν την μαθηματική σκέψη από τον 13ο αιώνα μέχρι την εποχή του Νεύτωνα;
• Συνιστούν τελικά τα αρχαία ελληνικά μαθηματικά, και γιατί, βασικά στοιχεία των θεμελίων ολόκληρου του σύγχρονου πολιτισμού;
